بهداشت عمومی پزشکی

آلزایمر و دمینشا نیست، داروهای قلبتان است: داروهای مبارزه با کلسترول و حافظه

تاثیرات داروهای کنترول کلسترول روی حافظه برخی از استفاده کنندگان چنین داروها.

یك روز در سال 1999 وقتی دُوان گراولین فضانورد 68 ساله بازنشستۀ ناسا از پیاده روی صبحگاهی خود به خانه بر می گشت، نتوانست به خاطر بیاورد در كجا است و با همسر خود مانند یك فرد غریبه رفتار نمود. زمانی كه حافظۀ وی پس از 6 ساعت در بیمارستان برگشت، تلاش بیشتری نمود تا دلیل این فراموشی را متوجه بشود. اما فقط یك چیز به ذهنش رسید. او به تازگی مصرف دارویی به نام آتورواستاتین با نام تجاری لیپیتور Lipitor را شروع کرده بود.

داروهای استاتینیِ كاهندۀ كلسترول مانند آتورواستاتین، سیمواستاتین و روزوواستاتین از پر مصرفترین داروها در دنیا هستند. اعتبار آنها به خاطر حفظ زندگی بسیاری از بیماران مبتلا به ناراحتی های قلبی می باشد. اما به تازگی گروه كوچكی از مصرف كنندگان اعلام نموده اند كه این داروها سبب بروز عوارض نا خواسته شناختی مانند از دست دادن حافظه، تفكرات مبهم و اشكال در یادگیری می شوند. با اینكه صدها نفر از بیماران این شكایات را ثبت نموده اند اما بررسی های كمی در این زمینه انجام شده است و نتایج بررسی های انجام شده نیز غیرقاطع می باشد. با این وجود بسیاری از محققان باور نموده اند كه درصد كمی از جامعه در معرض این خطر هستند و سعی می نمایند تا با اطلا ع رسانی آگاهی افراد را در مورد عوارض شناختی استاتین ها بالا ببرند. این علائم ممكن است در افراد سالمند مصرف كنندۀ این دارو به اشتباه به عنوان زوال عقل تشخیص داده شود.

Photo: alz.org

این عوارض از داروهای كاهندۀ كلسترول ممكن به نظر می رسد زیرا یك چهارم از كلسترول بدن در مغز یافت می شود.

كلسترول یك مادۀ مومی شكل است كه در كنار مواد دیگر ساختار غشاء سلولهای بدن را ایجاد می نماید. میزان بالای كلسترول در خون خطر بیماریهای قلبی را افزایش می دهد زیرا ملكولهایی كه كلسترول را حمل می كنند می توانند شریانها را تخریب نمایند و سبب انسداد در آنها گردند. در مغز نیز كلسترول نقش حیاتی ای در شكل گیری ارتباط های سلولهای عصبی ایفا می كند. این ارتباط ها نیز نقش انكارناپذیری در حافظه و یادگیری دارند. تفكر و واكنش سریع نیز به كلسترول بستگی دارد زیرا این ملكولهای مومی ساختار صفحه هایی هستند كه روی سلولهای عصبی را می پوشانند و انتقال پیامهای الكتریكی را سرعت می بخشند. بنابراین داروهایی كه چنین تركیبی را تحت تأثیر قرار می دهند چگونه ممكن است عوارض جانبی نداشته باشند.

در دو بررسی كه در سال 2000 و 2004 در دانشگاه پیتسبرگ انجام شد، ارتباط بین استاتینها و مشكلات شناختی نشان داده شد. در بررسی دیگری كه در سال 2003 انجام شد نیز بیش از نیمی از 60 بیماری كه استاتین مصرف می نمودند با قطع دارو مشكل حافظۀ آنها برطرف گشت. اما بررسی های دیگر ارتباط معنی داری بین استاتین ها و مشكلات حافظه نشان نداده اند.

بسیاری از متخصصان باور دارند كه این مشكل در درصد كمی از بیماران اتفاق می افتد و در بروز آن ژنها نقش دارند. یك گروه از افرادی كه در معرض این خطر قرار دارند به احتمال زیاد افرادی هستند كه میتوكندری (ساختاری كه مركز تولید انرژی در سلول است) آنها دارای نقص می باشد.ا ستاتینها از تولید آنتی اكسیدانهایی جلوگیری می كنند كه كار آنها خنثی نمودن رادیكالهای آزاد آسیب رسان تولید شده توسط میتوكندری است. اگر سلولهای مغزی كه میزان زیادی انرژی مصرف می كنند از قبل مشكل میتوكندریایی داشته باشند در آن صورت درمان با استاتین می تواند مشكل را گسترش دهد و علائمی مانند مشكل در یادگیری آشكار گردد. این فرضیه با گزارشی كه در سال 2006 منتشر شد قوّت گرفته است.

در سال 2006 گزارش شد بیماران مصرف كنندۀ استاتین كه دچار ضعف و درد عضلانی به عنوان عارضۀ جانبی دارو می شوند، احتمال بیشتری دارد كه دارای نقص ژنتیكی زمینه ای مرتبط با تولید انرژی سلولی باشند. سلولهای عضلات نیز مانند مغز انرژی زیادی مصرف می كنند. البته بسیار جالب است كه بدانیم برخی از مطالعه ها نشان داده اند، در افراد خاصی استاتین ها ممكن است سبب بهبود حافظه شود. این اثر می تواند ناشی از نقش كلسترول در تولید خوشه های پروتئینی باشد كه نشانۀ بیماریهای تخریبی سلولهای عصبی مانند آلزایمر و پاركینسون است. اما اگر استاتینها در برخی افراد اثر حفاظتی برای سلولهای عصبی داشته باشند در گروه دیگری مشكل ساز هستند، چون استاتینها فرمولاسیونهای متفاوتی دارند و مصرف كنندگان نیز الگوهای ژنتیكی متفاوتی دارند. این داروها می توانند مسیرهای متفاوت بیوشیمیایی را تحت تأثیر قرار دهند و اثرات متضادی از آنها دیده شود. در بررسی های به عمل آمده در سال 2009 مشخص شد افرادی كه استاتین های قویتری مانند آتورواستاتین را مصرف می كنند احتمال بیشتری دارد كه دچار آن شوند، از این رو شاید تغییر دارو بتواند افرادی كه دارای علائم خطر مانند فراموشی اسمها هستند، كمك نماید.

مطالب ذكر شده در اینجا فقط برای آگاهی افراد از عوارض ممكن این داروها است و به معنی قطع مصرف آنها توسط افراد نمی باشد. زیرا اثرات سودمند این داروها برای افراد در معرض خطر قابل انكار نیست.

 

منبع: ساینتفیک امریکن، اکتبر 2010

اتصال: http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=its-not-dementia-its-your-heart-medication

ترجمه:  دكتر بردیا جمالی

۲ نظر

نظری بدهید