نقش خنده در سلامت عمومي

نسرين رضائي، كارشناس ارشد مشاورۀ  روانشناسي

مشاور و مدرس دانشگاه

 

 

Laughter Yoga by: Lululemon Athletica

اشاره:

بسياري از ما اكثر وقت خود را در محل كار سپري مي نمائيم، جايي كه بيشترين فشار را از لحاظ كاري متحمل مي شويم، بيماريهاي زيادي مانند: فشار خون، نارسايي هاي قلبي، بيخوابي و افسردگي حاصل فشارهاي بيش از اندازه اي هستند كه هر كدام از ما روزانه با آنها دست و پنجه نرم مي كنيم. اضطراب و استرس محيط كار و فعاليت ممكن است به وضعيت بدتری مانند اعتياد به مواد مخدر يا تفريحات غيرسازنده منجر شود؛ از اين رو تمرين خنده به فواصل زماني در روز باعث مي شود اكسيژن بيشتري به مغز برسد و با آزادشدن هورمونهاي انرژي زا در بدن، فرد احساس آرامشِ بيشتري كند و راندمان كاريش بالا رود.

ابتكار و خلاقيت يك پزشك هندي به نام دكتر « مادان كاتريا » در سال 1995 ميلادي در خنداندن مردم باعث شد « يوگاي خنده » ابداع شود و همه ساله مصادف با روز 11 ژانويه، روز جهاني خنده نام بگيرد.

خنده چيست ؟

خنده از دو قسمت تشكيل شده است كه يكي به حالت صورت و ديگري به صداى توليدي اطلاق مي شود.

وقتي ما ميخنديم، مغز دستور اين عملها را صادر ميكند و اگر شديدتر بخنديم، دستوراتي براي تكان خوردن دستها و پاها نيز صادر ميشود. هنگام خنده 15 ماهيچه صورت به حركت در مي آيند كه مهمترين آنها مكانيزم حركت لبهاي بالاي شماست. ماهيچه هاي حلق شما دچار انقباض ميشوند و به همين علت شما دچار بريده نفس كشيدن مي شويد. همه ي خنده ها از يكي از صداهاي ها ها ها يا هو هو هو پيروي ميكنند و امكان ندارد فردي بتواند با تركيب اين دو صدا بخندد.

زمانيكه يك مطلب خنده دار (جوك) مي شنويم، قشر خاكستري نيمكره چپ شروع به آناليز(تحلیل) كلمات مي كند. كمي طول نمي كشد كه عمده فعاليتهاي مغز به لوب فرونتال معطوف ميشود كه مركز احساسات و عواطف مغز است. لحظاتي بعد نيمكرۀ راست هم شروع به بررسي داده هايي ميكند كه از طريق سيستم ارتباطي بين نيمكره ها دريافت كرده است تا معني جوك را بفهمد. چند صدم ثانيه قبل از اين كه شروع به خنديدن كنيد در لوب اكسپيتال مغزتان كه پردازش اطلاعات حواس را به عهده دارد امواج مغزي به شدت افزايش مي يابند.

نوسانات امواج دلتای مغز درا ين زمان به اوج خود ميرسند و دقيقاً بعد از اين وضعيت شروع به خنديدن مي كنيد. تمام اينها كه چند صدم ثانيه بيشتر زمان نمي برد، معادل زمان افتادن يك دو ريالي است. محققان معتقدند كه در بدن انسان يابنده هايي وجود دارد كه خنده را تشخيص ميدهد و باعث ادامه يافتن آن ميشود. از نظر آنها خنده يك عكس العمل كاملاً خودكار و نا خودآگاه است.

علل روانشناختي خنده:

1-     نشانۀ اعتماد به ديگران

2-     تقويت روابط اجتماعي

3-     اجتناب از درگيري و برخورد

4-     ا يجاد صميميت

5-     خنده گوياي پذيرش و تعاملات مثبت است

6-     خنده بيانگر و اثبات كنندۀ عضوي از يك گروه بودن است

روانشناسان معتقدند مقدار زيادي انرژي ذخيره شده و واپس زدۀ رواني كه به علت شرايط مختلفي چون كنترل شديد محيط، حوادث اتفاقي وبازدار يهاي ذهني راهي به بيرون پيدا نمي كنند از طريق خنده از ذهن و بدن تخليه مي شوند.

نقش خنده در سلامت جسماني

1-     سيستم ايمني

تحقيقات علمي نشان می دهد در حالي كه افسردگي به دستگاه ايمني بدن دربرابر بيماري آسيب مي رساند خنده با كاهش كورتيزول، افزايش فعاليت سلو لهايِ كاهنده در افزايش سيتوكنين، دستگاه ايمني را تقويت مي كند. وقتي شخص مي خندد وجودش از احساساتي مثل: گرما، رهايي و سرحالي آكنده مي شود وا ينها همان احساساتي هستند كه دربردارندۀ مفهوم احساس سلامتي اند.

پژوهشگران سوئيسي معتقدند كه پس از هر خنده و يا فعاليت شادي بخش تا نيم ساعت قدرت دفاعي بدن بيشتر مي شود. در بدن افراد شاد، ايمنوگلوبين كه از عوامل دفاعي بدن ا ست، بيشتر توليد مي شود. اين ماده بدن را در برابر عفونتهاي تنفسي محافظت مي كند. ضربان قلب با خنده افزايش يافته و در اين صورت اكسيژن گيري مغز هم بيشتر شده و شخص احساس آرامش روحي و جسمي بيشتري مي كند.

2-     ورزش

خنده يكي از مهمترين ورزش هاست. هيچ ورزشي نمي تواند مثل خنده بيشتر عضلات بدن را به جنبش در آورد. يك دقيقه خنديدن برابر با چهل مرتبه نفس كشيدن است . همچنين روزانه 15 دقيقه خنديدن بخش زيادي از منافع حاصل از پياده روي صبحگاهي را در بردارد. دانشمندان انگليسي بعد از سالها تحقيقات به اين نتيجه رسيدند كه يك دقيقه از ته دل خنديدن معادل 45 دقيقه ورزش، انسان را سر حال مي آورد. وقتي كه از ته دل مي خنديد، عضلات اندامها و ديگر عضلاتي كه در خنديدن شركت ندارند، شل مي شوند و استراحت مي كنند بعد از پايان خنديدن هم عضلاتي كه درا ين پروسه شركت داشتند شروع به استراحت و شل شدن مي كنند، يعني فرايند ريلكس شدن عضلاني در دو مرحله اتفاق مي افتد.

3-     فشار خون

خنده در كنترل فشار خون نيز نقش دارد. اگرچه هنوز مكانيسم دقيق اين قضيه مشخص نشده است ولي بررسي ها نشان داده است خنده باعث جلوگيري از پرفشاري خون مي شود دانشمندان دريافته اند خانم ها بيشتر از آقايان از اين فايدۀ خنده سود مي برند.

اگر شما 1 دقيقه بخنديد، آن خنده، 45 دقيقه باعث آرامش شما مي شود، خطر بيماري قلبي را از شما مي گيرد و محركي براي اشتها و هضم مواد غذايي خورده شده مي باشد.

4-     سيستم تنفسي

خنديدن از ته دل به طور مرتب باعث ميشود ريه هاي شما بيشتر از هر وقت ديگر از هوا خالي شوند و اين كار باعث تخليه و تميز شدن بهتر ريه ها مي شود. انگار كه چندين بار پشت سر هم نفس عميق كشيده باشيد. اين حالت خصوصاً براي بيماراني كه آمفيزم دارند يا ديگر بيمار يهاي ريوي بسيار مفيد است. جالب است بدانيد كسي كه مي خنداند، بيشتر از شنونده اثر مفيد بر بدن خود به جاي مي گذارد.

5-     كبد

هرگاه بخنديم، يكي ازبزرگترين و مهمترين اندام بدنمان شروع به فعاليت ميكند که كبد مي باشد.كبد مواد زائد را دور مي ريزد، مواد غذايي مازاد بر نياز بدن را به شكل قند (گليكوژن) در خود ذخيره مي سازد، تا وقتي بدن نياز به انرژي داشت، قند را بسوزاند و تبديل به انرژي كند و به خون تحويل دهد. همچنين كبد محل ذخيرۀ پروتئينهاي خون، ويتامينها و عناصر معدني مي باشد.

6-     وزن

محققان دانشگاه واندر بيلت معتقدند كه خنديدن موجب سوختن مقداري از كالري هاي بدن مي شود و هر چه ميزان و تعداد دفعات خنديدن بيشتر باشد، مقدار كالري كه سوزانده مي شود نيز بيشتر خواهد بود كه اين موجب كاهش وزن مي شود. خنديدن به مدت 15 دقيقه در طول روز موجب كاهش وزن بدن تا 1.8 كيلوگرم در سال مي شود.

7-     پوست

خنديدن چين و چروك صورت را از بين مي برد و بهترين كرم براي پوست صورت است.

نكاتي ديگر درباره خنده

1-     صداي خنده متشكل از آواهايي است كه در هر 210 ميلي ثانيه تكرار مي شوند.

2-      انسانها بسته به اينكه درحضور چه فرد و يا افرادي هستند بطور متفاوتي مي خندند.

3-     مردها هنگامي كه در كنار يكديگرند، با خنديدن دوستي و رفاقت خود را ابراز كرده و روحيه رقابت جويانه ميان خود را تعديل مي بخشند.

4-     حداكثر فركانس صوتي كه مردها قادرند با خنده توليد كنند 1200 هرتزاست، اما زنان قادرند فركانسي تا 2000 هرتز توليد كنند.

5-     خنده همواره پس از مكث در پايان جملات و عبارات خنده دار روي مي دهد.

6-     كودكان 300 بار در روز و بزرگسالان بطور متوسط 17 بار در روز مي خندند.

7-     80 درصد خنده ها در پاسخ به جوك و لطيفه نمي باشد. اغلب خنده ها در هنگام خداحافظي و يا خوشامدگويي و سلام كردن روي مي دهند.

8-     زنان 126 درصد بيشتر از مردان مي خندند و دختران هم بيش از زنان .

9-     صداي خندۀ زنان آهنگين تر از صداي خنده مردان است.

10- خنده قدرت يادگيري را افزايش مي دهد.در بسياري از كلاسهاي درسي و آموزشي، خنديدن و خنداندن يادگيري را بيشتر مي كند.

11- گاهي اوقات در حالت هاي شديد خنده مجراهاي اشكي شما هم وارد كار مي شوند و در حالي كه شما از شدت خنده دهان خود را براي گرفتن اكسيژن بيشتر باز و بسته مي كنيد صور تتان هم از اشك خيس مي شود و حتي رنگ چهرۀ تان به قرمز تغيير مي كند و صداهاي عجيبي نيز توليد مي كنيد.

12- تحقيقات ديگر نشان مي دهد كه خنده در زماني كه در يك گروه هستيد، 30 برابربيشتراز زماني است كه شما تنها مثلاً جلوي تلويزيون نشسته ايد.

13- درا ثر خنديدن، نوعي مادۀ شيميايي خاص سيستم عصبي به نام «آندروفين » توليد مي شود كه در شخص اعتماد به نفس و سرخوشي ايجاد مي كند. پژوهش هاي ديگر بر روي خنديدن نشان مي دهد كه انسانها به وسيله خنده، درد را بيشتر تحمل مي كنند به اين دليل كه خنده ترشح آندروفين ها را زيادتر مي كند و آندروفين ها كشنده هاي طبيعي درد در بدن هستند.

در واقع «آندروفين» ماده اي مشابه مرفين است كه در بدن ساخته مي شود، مقدار اين ماده در خون، در اثر ورزش و فعاليتهاي نشاط آور، بالا مي رود.

14- خنده، گنجايش ريه را بالا مي برد و باعث مي شود اكسيژن بيشتري وارد خون شود بنابراين بيماريهاي ريوي مثل برونشيت را از بين مي برد و ميزان قند خون را كم مي كند.

خنده، دشمن بيماري هايي از قبيل: سرطان، بيماري قلبي ، ديابت، ورم مفاصل، گرفتگي عضلاني ، بيخوابي ، ميگرن ، آلرژي، زخم معده و روده ، روماتيس م و… است .

منابع :

1 نشريه پيام مشاور، سال سوم، شماره 27

2 خادميان، حجتا…، مقاله روانشناسي خنده، دانشگاه علوم پزشكي شيراز

3 ماهنامه پيك تندرستي (سايت)

4 سايت هاي آفتاب، روانياروتبيان

نشر شده در اطلاعات علمی