آیا زلزله های مهیب رو به افزایش اند؟

سونامی مرگبار سال ۲۰۰۴ در اندونزی که آمار مرگ و میر ناشی از آن به ۲۵۰ هزار نفر رسید، اولین زمین لرزه ای ۹٫۰ ریشتری بود که از سال ۱۹۶۷ به بعد رخ داده است. وقوع زمین لرزه های کوچکتر اما باز هم مخرب در شیلی، هائیتی، نیوزیلند و در نهایت زمین لرزه ۹ ریشتری اخیر ژاپن منجر به ایجاد این تفکر در میان پژوهشگران شده است که آیا تعداد چنین زمین لرزه های بزرگ رو به افزایش گذاشته است؟

زمین در اثر آزادسازی ناگهانی کشش های ارتعاشی که طی سالهای متمادی و با وارد آمدن فشار و سائیده شدن صفحه های پوسته زمین ذخیره شده است بوجود می آید. زمین لرزهای مهیب نامهای فراموش نشدنی از خود بجا میگذارند. بزرگترین زمین لرزه ای که تا به حال به ثبت رسیده است، زمین لرزه ۹٫۵ ریشتری سال ۱۹۶۰شیلی میباشد. انرژی آزاد شده توسط این زمین لرزه یک چهارم تمام انرژی آزاد شده در سراسر دنیا از سال ۱۹۰۰ تا آن زمان بود. به گفتۀ ریچاد استر زمین شناس دانشکدۀ معادن و فن آوری در نیو مکزیکو

در سوکورو، زمین لرزۀ جدید ژاپن نیز در عرض سه دقیقه یک بیستم تمام انرژی ذخیره شده در لایه های تمام کرۀ زمین را آزاد نمود.

به گفتۀ آقایِ استر که رئیس انجمن لرزه شناسی آمریکا نیز میباشد، “زمین لرزه اندونزی توجه همگان را نسبت به زمین لرزه های مهیب برانگیخت”. زمین لرزه های شیلی و ژاپن در کنار زمین لرزه ۹٫۲ ریشتری سال ۱۹۶۴ در آلاسکا سونامی های مهلکی را نیز به وجود آورده اند.

استر می افزاید که پس از آرامشِ بین دهه های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰، شاید اکنون ما دوباره در عصر جدیدی از زمین لرزه های بزرگ قرار گرفته باشیم.

اطلاعات به ثبت رسیده از قرن پیش دوره هایی را آشکار می کنند که در این دوره ها تعداد غیرطبیعی از زمین لرزه های مهیب رخ داده اند. زمین لرزه های مهیب آنهایی هستند که شدت آنها از ۸ ریشتر بالاتر است. برای مثال داده های جهانی لرزه نگاری نشاندهندۀ افزایش قابل توجه وقوع زمین لرزه های بزرگ بین سالهای ۱۹۵۰ تا سال ۱۹۶۷ است. دوره های آرامتری نیز وجود داشته که طی آنها تعداد کمتری زمین لرزه رخ داده است. با در اختیار داشتن تنها ۱۰۰ سال اطلاعات دربارۀ زمین لرزه، دانشمندان نمیتوانند مفهوم چندانی از این زمین لرزه کسب کنند. و یا اینکه آیا این دوره ها نشان دهندۀ نظم خاص و حالت دوره یی میباشند و اینکه آیا مفهمومی قابل استفاده یی در این اطلاعات وجود دارد یا نه؟

استر بیان میدارد که حتی اگر گروهی ظاهر شدن زمین لرزه های مهیب پدیده ای طبیعی باشد، پژوهشگران نظر خاصی در بارۀ اینکه یک زمین لرزه مهیب چگونه می تواند منجر به تحریک و خلق زمین لرزۀ بزرگ دیگری در نقطهِ دیگری در جهان شود ندارند.

زمین لرزه ها به این شهرت دارند که پس-لرزه های کوچکتری را از خود، و گاهی اوقات در مناطقی بسیار دورتر از مرکز زلزله به وجود می آورند.پس-لرزه های ژاپن لرزشهایی حتی در مناطق بسیار دوری چون نبراسکای ایالات متحده ایجاد نمود.

اما اندرو مایکل زمین شناسِ مرکز مطالعات زمین شناسی ایالات متحده در منلو پارکِ کالیفرنیا الگوی وقوع زمین لرزه های بزرگ را بدون در نظر گرفتن پس لرزه های آنها مورد مطالعه قرار داده و میگوید “بالعموم الگو کاملن تصادفی است” و می توان چنین دسته از زمین لرزه های بزرگ را به سادگی در قالب احتمالات اتفاقیِ آماری توضیح داد.

به نظر مایکل “اتفاقی به معنای این نیست که فواصل زمانی چنین زلزله هایی معین است.” به خاطر همین بی نظمی هاست که ما شاهد بروز دسته یی از زلزله ها در مقاطع خاصی از تاریخ میباشیم. نمی توان از این دسته های زمین لرزه و پس لرزه های آنها برای پیش بینی زمین لرزه های آینده و توضیح نحوه وقوع دسته ای از زمین لرزه های بزرگ در آینده استفاده کرد.

محققان دانشگاه تگزاس و مرکز مطالعات زمین شناسی آمریکا شواهد بیشتری را علیه تاثیر وقوع خوشه ای زمین لرزه ها ارائه کرده اند به اعتقاد آنها زمین لرزه های بزرگ عامل شکل گیری زمین لرزه های بزرگ دیگر در مقیاس جهانی نیستند.

وی این الگو را به خطاهای پیاپی یک بازیکن بیسبال تشبیه مینماید: “این بدین معناست که چنین بازیکنی باید چیزی را در شیوۀ بازی اش تغییر دهد، و یا هم اینکه این خطاها فقط تعدادی حادثه نامرتبطی هستند که پشت سر هم اتفاق افتاده اند.”

شواهد تازه ای علیه اهمیت بروز زلزله ها بشکلِ گروهی در مطالعات آقای دان پارسون در مرکز مطالعات زمین شناسی ایالات متحده در منلو پارک، و آقای آرون ولاسکو در دانشگاه تگزاس واقع در اِل پَسو در نشریه نیچر جیوساینسز به نشر رسیده است. پژوهشهای تازه بیانگر اینست که زلزله های مهیب باعث ایجاد زمین لرزه های بزرگ دیگر در سطح دنیا نمی شوند.

استر تایید میکند که نادر بودن وقوع زمین لرزه های بزرگ به این معناست که سوالهای ما دربارۀ ارتباط احتمالی میان زمین لرزه های بزرگ،پاسخی آسان نخواهد داشت. وی می افزاید که “ما زمین لرزه های ۷ ریشتری را تنها حدود ۱۵ بار در سال مشاهده میکنیم، و زمین لرزه های ۹ ریشتری فقط چند بار در هر قرن اتفاق می افتند”.

مایکل نیز معتقد است که تا زمانی که دانشمندان اطلاعات بیشتری درباره میزان وقوع زمین لرزه های بزرگ به دست نیاورده اند، با وجود اینکه نباید نسبت به این پدیده طبیعی بی توجهی کرد، اما در عین حال نباید چندان نیز نگران بود. رگبار جدید زمین لرزه های بزرگ شاید نشانه ای برای وقوع زمین لرزه های بیشتر به شمار نروند. اما استر می گوید آسیب پذیرتر شدن انسانها در برابر تاثیراتی که زمین لرزه ها از خود به جا می گذارند، امری غیرقابل انکار است.

استر می افزاید بسیاری از شهرهای بزرگ و در حال توسعه جهان خود را برای وقوع زمین لرزه های بزرگ آماده نکرده اند در عین حال جوامع ساحلی نیز در حال توسعه بوده و به شدت در معرض تهدید سونامی های عظیم قرار دارند، این بدین معناست که امروزه انسانهای زیادی در مناطق پرخطری در جهان زندگی می کنند.

 

منبع: لایو ساینس http://www.livescience.com

لینک منبع: http://www.livescience.com/13632-mega-earthquakes-increasing-japan-indonesia.html