بر پایه بررسی تازه ای، زبان آفریقایی های نخستین در ۵۰ هزار تا ۷۰ هزار سال پیش نیای(جد) شش هزار و اندی زبانهای امروزی جهان است. به یاری این یافته که در مجلۀ ساینس انتشار یافته است می توان توضیح داد که نخستین زبان گفتاری چگونه پدید آمد، گسترش یافت و به تکامل نوع انسان کمک کرد.
عکس: دیلی میل، انگلستان
کوینتین اتکینسون استاد روانشناسی تکاملی دانشگاه اوکلند زلاندنو و نویسنده این بررسی کشف کرده است که پایه گذار تمام فرهنگ های جهان، نخستین مهاجرانی هستند که آفریقا را ترک کردند و با خود زبانی را به ارمغان آوردند که مادربزرگ تمام زبانهای جهان است. دکتر اتکینسون می گوید:به این ترتیب گسترش بشریت شتاب گرفت و ما همه نیز حاصل همان گسترش هستیم. حدود ۵۰ هزار سال پیش (در مورد زمان دقیق هنوز اختلاف نظر وجود دارد) رفتار انسان های نوین دستخوش تغییری ناگهانی و چشم گیر شد وبه خلق آثار هنری در غارها، ساختن کاردستی با استخوان ها، و شکارافزارهای پیشرفته تر روی آوردند. به نظر بسیاری از کارشناسان احتمال دارد این شکوفایی غیرعادی فعالیت های آفرینشی به علت یک نوآوری کلیدی باشد، یعنی زبانی پیچیده که امکان تفکر انتزاعی را فراهم کند. بررسی دکتر اتکینسون نیز پشتیبان چنین نگرشی است.
اساس پژوهش اتکینسون واج ها، یکاهای متمایز صوت مانند حروف صدادار، حروف بی صدا، و نواخت ها و دیدگاهی وام گرفته از اصل «اثر بنیانگذار » در علم ژنتیک جمعیت ها است. طبق اصل «اثر بنیانگذار» وقتی شمار بسیار اندکی از افراد از جمعیت بزرگی منشعب می شوند، پیچیدگی و تغییر ژنتیک به تدریج در این گروه منشعب از میان می رود. دکتر اتکینسون اصل «اثر بنیانگذار» را به واج ها تعمیم داده و به این دیدگاه رسیده که ارتباطات گفتاری نوین از آن قاره سرچشمه گرفته و سپس به جاهای دیگر گسترش یافته است. دکترا تکینسون با واکاوی ۵۰۴ زبان جهان متوجه شد که به طور میانگین گویش هایی که بیشترین واج ها را دارند در آفریقا رواج دارند و زبان های دارای کم ترین واج ها نیز در آمریکای جنوبی و جزایر استوایی اقیانوس آرام.
همچنین طبق یافته های این بررسی الگوی کاربری واج در جهان بازتابی از الگوی تنوع ژنتیکی انسان ها است وا ین تنوع نیز با ایجاد سکونت گاه های جدید توسط انسان نوین در جاهای دیگر رو به کاهش گذاشت. امروزه در مناطقی چون ناحیۀ زیر صحرای آفریقا که هزاران سال سکونت گاه انسان بوده، همچنان زبان هایی رواج دارد که نسبت به سکونت گاه های جدید پر واج تر هستند. دکتر اکهارد ولف، استاد افتخاری زبانشناسی و زبان های آفریقایی دانشگاه لایپزیک آلمان، هم که مقالۀ منتشر شده در مجله ساینس را خوانده است در پشتیبانی از فرضیۀ کوچ از آفریقا می گوید: کشف بسیار جالب و قطعه دیگری از معمای کلی را نمایان کرده است.
یافته های دکتر اتکینسون با نظریۀ رایج مربوط به منشا انسان های نوین معروف به فرضیۀ کوچ از آفریقا نیز همخوان است. طبق این فرضیه که شواهد ژنتیکی جدید هم پشتیبان آن است انسان نوین حدود ۲۰۰ هزار سال پیش در آفریقا پدید آمد. سپس حدود ۵۰ هزار تا ۷۰ هزار سال پیش اندک شماری از آنها از آفریقا کوچ کردند و در جاهای دیگر جهان سکونت گزیدند. همین کوچندگان، نیاکان تمام غیرآفریقایی های کرۀ زمین هستند. در مورد خاستگاه زبان های اولیه ابهام بیشتری وجود دارد، زیرا شواهد تجربی چندانی از زبان های باستانی باقی نمانده است که دانشمندان بررسی کنند. بسیاری از زبان شناسان معتقدند در مورد زبان های هشت هزار سال پیش و قبل تر چیز چندان مشخصی نمی توان گفت زیرا ردشان طی این چند هزار سال پاک شده است. اما به گفتۀ موری گلمن از موسسۀ سانتا فه در نیو مکزیکو نیز که مقالۀ مجلۀ ساینس را خوانده و با آن موافق است. مقالۀ مجلۀ ساینس و مشاهدات جدید نشان گر آن است که می توان با داده های به دست آمده از زبانهای نوین به خاستگاه شان در ۱۰ هزار سال پیش یا قبل تر رسید.
منبع: نیویورک تایمز، آمریکا
تنها انسان ها هستند که دارای توان زیست شناختی برای ارتباط بر قرار کردن از طریق زبان های غنی مبتنی بر نمادها و قاعده ها هستند وبه همین دلیل ما انسان ها می توانیم فرهنگ و دیدگاه های خود را به نسلهای آینده انتقال دهیم. بدون وجود زبان فرهنگی که امروز می شناسیم وجود نمی داشت و از همین رو دانشمندان مشتاق پیدا کردن خاستگاه زبان هستند.
رهیافت دکتر اتکینسون محدودیت های خاص خود را هم دارد. ژن ها طی نسل های پرشمار به آهستگی تغییر کرده اند اما با تکامل زبان ها تنوع واج ها در میان یک جمعیت می تواند به سرعت تغییر کند. بر اساس میزان فاصله از آفریقا می توان تا ۸۵ درصد تنوع ژنتیکی جمعیت انسان را توضیح داد. اما این شاخص برای تغییر تنوع واجی فقط ۱۹ درصد است که به نظر دکتر اتکینسون باز هم به لحاظ آماری با معنا است.
طبق نظریۀ دیگری در مورد خاستگاه انسان نوین که به فرضیۀ چند منطقه ای معروف است، خاستگاه انسان های اولیه آفریقا است و سپس به تدریج در تمام مناطق دنیای قدیم کالبد جدید انسان شکل گرفت. طبق این فرضیه چندین گونه از زبان انسان نوین به طور مستقل در جاهای مختلف سربرآورد و نه فقط از آفریقا.
مترجم: عباس زندباف در روزنامۀ شرق
اتصال انگلیسی: http://www.nytimes.com/2011/04/15/science/15language.html
