بهداشت عمومی خوراک - تغذیه

آميبي كه از بيني وارد مي‌شود

ضرورت اطمينان شناگران از سلامت آب
دكتر فرشيد دبيرزاده

به تازگي در آمريكا اخباري درباره مرگ سه نفر در اثر عفونت مغزي با يك نوع آميب گزارش شده است. (متاسفانه در كشورهاي عقب‏ افتاده، چنين بيماري‏هايي را اصلا تشخيص نمي‌دهند، چه برسد به اينكه گزارش كنند.) در ماه جاري (آگوست 2011) يك دختر 16 ساله در فلوريداي آمريكا، بعد از شنا كردن در آب، دچار اين مشكل شد. پسر 9 ساله‌اي هم در ايالت ويرجينيا بيمار شد. او بعد از شركت در يك اردوي ماهيگيري يك‏روزه، به بيماري مبتلا شد. به گفته مادرش، او در آب شنا كرده بود. اين موارد پس از شنا يا ورزش‏هاي آبي در استخرها يا درياچه‌ها روي داده بود. مورد سوم در ايالت «لوييزيانا» و در خردادماه گذشته در مرد جواني ديده شد كه آب‏نمك را در ظرف كوچكي ريخته و با آن بيني و سينوس‏هاي خود را شست‏وشو داده بود. وي به شنا نرفته بود و با آب‏هاي سطحي هم تماس نداشت. اثري از آميب نيز در آب شهر محل اقامتش ديده نشد. در واقع، آلودگي فقط در محدوده خانه اين فرد وجود داشت.

Meningoencephalitis

پزشكان به دنبال اين حادثه توصيه كردند كه براي شست‏وشوي بيني و سينوس‏ها، فقط بايد از آب‏هاي استريل (مانند آب‏مقطر يا سرم نمكي استريل) استفاده كرد. اين بيماري، يعني «مننگو آنسفاليت آميبي اوليه Meningoencephalitis» تقريبا هميشه باعث مرگ مي‌شود، ولي خوشبختانه بيماري شايعي نيست، به طوري كه از سال 1960 تاكنون تنها 120 مورد آن در آمريكا گزارش شده است. امسال در آمريكا سه مورد و سال گذشته، چهار مورد مرگ در اثر اين بيماري مشاهده شده است. هيچ شواهدي دال بر اينكه بيماري در آمريكا رو به افزايش باشد، نيز وجود ندارد. (كشورهاي عقب‏ افتاده معمولا آماري از بيماري‏هاي خود ندارند.)
نام و مشخصات اين آميب: «ناگليريا فاولري» انگلي تك‏سلولي است كه در آب‏هاي گرم و تازه (مثلا درياچه‌ها، رودخانه‌ها و چشمه‌هاي آب‌گرم) و خاك يافت مي‌شود.
عفونت با اين آميب چگونه رخ مي‌دهد؟ اين آميب از راه بيني وارد مغز مي‌شود. وقتي انسان در آب شنا مي‌كند يا در آب درياچه يا رودخانه شيرجه مي‌زند، اين اتفاق رخ مي‌دهد. آميب بعد از رسيدن به مغز، آن را نابود مي‌كند.
آيا ممكن است در اثر شنا در استخري كه ضدعفوني شده است، به اين بيماري مبتلا شويم؟ خير. اگر استخر، تميز و ضدعفوني‌شده باشد، اين امكان وجود ندارد. بايد توجه داشته باشيد كه به ندرت ممكن است آب آلوده استخرهاي شنا كه كلر كمي به آنها زده‌اند يا به كلي فاقد كلر هستند باعث اين بيماري ‌شود. گفتني است آشاميدن آب آلوده به آميب باعث اين بيماري نمي‌شود.
در چه ماه‌هايي بيماري شايع‏تر است؟ تير، مرداد و شهريور ماه (سرطان، اسد، سنبله)، به‏ ويژه وقتي كه گرما به مدت طولاني و مداوم وجود داشته باشد و باعث افزايش دماي آب و پايين رفتن آب‏هاي سطحي مي‌شود.
آيا ممكن است بيماري از فردي به فرد ديگر سرايت كند؟ خير.
علايم بيماري چيست؟ اين بيماري يعني «مننگو آنسفاليت آميبي اوليه» باعث انهدام بافت مغز مي‌شود. علايم اوليه يك تا هفت روز بعد از شروع عفونت ديده مي‌شود و شامل سردرد، تب، تهوع، استفراغ و سفتي گردن است. (اين علايم در عفونت‏هاي مغزي باكتريايي هم ديده مي‌شود.) علايم بعدي شامل گيجي، عدم درك زمان و مكان و اشخاص، عدم توجه به اطراف، عدم تعادل، تشنج و توهم است. بيماري بعد از شروع علايم به سرعت پيشرفت مي‌كند و معمولا بعد از يك تا 12 روز، فرد را مي‏كشد.
آيا بيماري درمان موثري دارد؟ تاكنون تقريبا همه موارد بيماري با وجود درمان ضدآميبي، به مرگ منجر شده‏ اند.
شيوع اين آميب چقدر است؟ همه كساني كه در مراكز تفريحي وارد آب مي‌شوند بايد احتمال ابتلا را (ولو به ميزان اندك) در نظر داشته باشند.
آيا آزمايش معمول و سريعي براي تشخيص اين آميب در آب وجود دارد؟ خير.
خطر عفونت با اين آميب در مقايسه با ساير خطرات مربوط به آب چقدر است؟ احتمال ابتلا به عفونت با اين آميب خيلي كم است. طي 10 سال، يعني از 2001 تا 2010 فقط 32 مورد از اين بيماري در آمريكا گزارش شده است، در حالي‌كه از سال 1996 تا 2005 ميزان مرگ‏ومير ناشي از غرق‏ شدن در اين كشور، 36 هزار مورد بوده است.
چگونه مي‌توان احتمال ابتلا را كاهش داد؟ تعداد كم مبتلايان مانع از آن شده كه دريابيم چرا با آنكه ميليون‌ها نفر سالانه در مراكز تفريحي وارد آب مي‌شوند، ولي تنها تعداد معدودي دچار بيماري شده‏اند. تنها راه قطعي عدم ابتلا به بيماري، اجتناب از آب‏هاي گرم و ضدعفوني‏نشده است. اگر مي‌خواهيد در فعاليت‌هاي آبي شركت كنيد، رعايت نكات زير احتمال ابتلا به اين بيماري را كاهش مي‌دهد:

  1.  از فعاليت در آب‏هاي گرم شيرين در هواي گرم يا وقتي كه سطح آب نشست كرده است، پرهيز كنيد.
  2. هنگام فعاليت در اين آب‏ها، بيني را بسته نگه داريد. (مثلا با استفاده از كليپس بيني.)
  3. حتي‏ الامكان از ورود رسوبات موجود در آب به بيني خود جلوگيري كنيد.

 

منبع: خبرنگاری جام جم، شماره 1325، 30 مرداد (اسد) 1390

 

۲ نظر

نظری بدهید