گوگل، ال.جی و شرکتهای دیگر در حال آزمایش دستگاه‌هایی هستند که دارای دوربین و حسگر قابل تعویض هستند و امکان دارد سال دیگر وارد بازار شوند
برای برخی دورانداختن تلفنهای هوشمند قدیمی و خرید تلفن جدیدتر هر چند دوسال یکبار با آنکه مقرون به صرفه نیست، غیرقابل اجتناب است. حدود دو سوم بزرگسالان در آمریکا دارای تلفن هوشمند می باشند و هر سال حدود ۱۳۰ میلیون تلفن هوشمند دور انداخته یا دست دوم فروخته می شود. یک راه‌حل پیش‌نهاد شده برای این معضل تلفنهای هوشمندی است که از بخشهای جداگانه تشکیل شده باشد تا دارنده بتواند بخشهای خراب را تعویض یا به قطعه‌یی بهتر ارتقا دهد یا حتی دستگاه خود را برحسب نیاز شخصی مانند دوربین یا فضای ذخیره دیجیتالی شخصی‌سازی نماید.
این ایده اولین بار در ۲۰۱۳ توسط دیو هاکنز، دانشجوی آکادمی طراحی آیندهون هلند، در ویدویی در یوتیوب مطرح شد که او ایده‌ی «تلفن بلوکی» خود را تشریح کرد. گوگل ویدیو را دید و با هاکنز شریک شد تا تلفن هوشمند با بخشهای جداشدنی را بسازد- تحت عنوان موقتی پروژه آرا. در این پروژه گوگل از تیم فن آوری و پروژه پیشرفته (ATAP) خود استفاده کرد. این تیم بعد از خرید شرکت مبایل موتورولا بوجود آمد. از آن پس کارخانه‌های اصلی تلفن هوشمند و همچنین شرکتهای نوپا روی تولید دستگاه‌هایی با بخشهای جداشدنی و ارایه آن به بازار کار کردند.
اما تحلیلگران می گویند تلفنهای هوشمند با قطعات جداشدنی در جلبِ توجه مصرف کننده‌گان عادی که به دستگاه‌های کوچک و باریک اپل یا اندروید عادت دارند با چالش بزرگی مواجه است. ریسک دیگر آن است که چنانچه مصرف کننده‌گان گوشی‌هایی را ترجیح دهند که بخش کوچکی از آنها قابل تعویض باشد، ممکن است اهداف محیط زیست دوستانه در مقابل سود تجاری اهمیت خود را از دست بدهد. کارخانه هایی چون ال.جی و موتورولا در اولین تولید چنین گوشی هایی بر تولید لوازم جانبی کم اهمیت‌تر مانند دوربین بهتر یا بلندگوهای قابل ارتقا تمرکز کرده‌اند. شرکت مبایل موتورو لاعلیرغم باقی ماندن تیم ATAP در گوگل حالا به لِنُووی چین تعلق دارد. با چنین کارکردی، سخت افزار اصلی گوشی هوشمند باز هم ظرف چند سال منسوخ خواهد شد.
به نظر می رسد پروژه‌ی Ara آرای گوگل نیز از ایده‌ی اولیه‌ی تلفنهای بلوکی فاصله گرفته است. شرکت گوگل در کنفرانس گوگل آی.او ماه می ۲۰۱۶ اعلام کرد اولین نسخه‌ی گوشی هوشمند با قطعات جداشدنی‌اش دارای قاب اصلی حاوی سی.پی.یو، بخش پردازش گرافیکی(جی.پی.یو)، آنتن، حسگر، باطری و صفحه نمایش است، که با ایده‌ی اولیه هاکنز خیلی فاصله دارد. اما گوگل در آگهی هایش هنوز گوشی با بلوکهای رنگی به هم چسبیده نشان می‌دهد. این گوشی دارای شش شیار می باشد که به اندازه‌ی هریک از قطعات است و قطعات با مغناطیس به هم وصل می شوند. رافا کامارگو مهندس پروژه آرا می گوید به این نتیجه رسیدیم بدنه‌ی گوشی قابل تعویض نباشد تا بتوانیم بر قطعاتی تمرکز کنیم «که کارایی بیشتری نسبت به گوشی‌های هوشمند امروزی دارند. در حال حاضر مصرف کنندگان گوشی‌شان را به خاطر داشتن پردازشگر بعدی عوض نمی‌کنند. حتی نمی‌دانند که این پردازشگر جدید چیست. اما گوشی‌شان را برای داشتن دوربین بهتر یا حسگر اثر انگشت یا بلندگوی بهتر عوض می کنند.»
این تغییراتِ گوگل باعث شگفتی استفان هانکمر محقق گروه مدیریت فن آوری و ابداع در دانشگاه آخن آلمان شد. او و همکارانش از پروژه آرای گوگل استفاده کردند تا نشان دهند ایده‌ی «شخصی سازی جمعی» در گوشی‌های هوشمند با قطعاتِ جداشدنی می تواند به کاهش ضایعات الکترونیکی کمک کند. مقاله‌ی آنها تابستان امسال در مجله Procedia CIRP به چاپ خواهد رسید. با آنکه هانکمر از تغییر گوگل در پروژه‌ی آرا خشنود نیست می گوید ممکن است این تغییرات برخی مشکلات تجاری و مهندسی را از سر راه بردارد: از جمله به خاطر اطمینان از کارکرد گوشی به صورت یکپارچه- تا این گوشی بتواند در سال ۲۰۱۷ به بازار آید.
شرکتهای نوپا نیز در تولید چنین گوشی‌هایی علاقه نشان داده‌اند. طرح گوشی شرکت هلندی فیرفونز بیشتر نزدیک به تلفن بلوکی است. از جولای ۲۰۱۵ این شرکت ۴۰٫۰۰۰ گوشی فرفونز۲ فروخته است که در ظاهر شبیه گوشهای معمولی است اما دارای قطعاتی است که به آسانی جدا می شوند- از جمله صفحه، باتری، دوربین، بلندگو و مایکروفن- تا تعمیر قطعات آسانتر باشد. گرچه این گوشی در آمریکا بفروش نمی رسد قیمت آن حدود ۵۰۰ دلار است که تقریبا هم قیمت آی فون است. فرفونز۲ به خاطر انعطاف پذیری ۱۱ میلیمتر ضخامت دارد در حالیکه آی فون ۶ ، ۷ میلیمتر ضخامت دارد.
شرکت نوپا فنلاندی سرکولر دیوایسز قصد دارد تولید منظم گوشی پازلی خود را از ۲۰۱۷ شروع نماید. گوشی پازلی کنونیِ این شرکت دارای سه قطعه می باشد: «مغز» بالایی عملکرد حافظه و محاسبات تحلیلی و دوربین؛ «ستون فقرات» مرکزی که شامل صفحه و بدنۀ اصلی می شود؛ و «قلب» پایینی که باطری و ویژگی های ثانویه که توسط مصرف کننده تعیین می شوند. آلخاندرو سنتکریو مدیر عامل این شرکت می گوید «پس از تحقیقات بسیاری که روی کاربران انجام دادیم به این نتیجه رسیدیم که شیوه‌ی سه قطعه‌یی مناسبترین و آسان‌ترین شیوه و بهترین گزینه از نظر محیط زیست برای مصرف کنندگان و تولیدکننده‌گان است.»
تا زمانیکه اینچنین گوشی هایی وارد بازار شوند منتقدان نسبت به محبوبیت آنها از سوی مصرف کنندگان مشکوک می باشند. بزرگترین پرسش اینست که آیا مصرف کننده‌گان مایل هستند از گوشی‌های کنونی شان دست بکشند و گوشی های بزرگتری انتخاب کنند؟ به گفته‌ی ویلیام استوفگا، مدیر برنامه فن آوری دستگاه های موبایل از شرکت تحلیلی IDC، این گوشی‌ها می‌توانند مورد علاقه‌ی گروه کوچکی بشوند که نیازهای خاصی دارند یا با ورود هر قطعه تازه‌یی به بازار مایلند آن را ارتقا دهند.
به باور توانگ نیوین تحلیلگر شرکت گارتنر علاوه بر مشکل ضخامت گوشی های چند قطعه ای، مشخص نیست که چگونه این گوشی ها برای بازار تخصصی بدون فروش و تولید انبوه مقرون به صرفه باشند. این تولید و فروش انبوه است که قیمت تولید را پایین آورده و تلفن را افراد بیشتری می توانند خریداری کنند. «ایده گوشی‌های چند قطعه مدتی است رایج شده اما هنوز به بازار عرضه نشده است. از آنجا که بازار تلفن هوشمند آهسته است کار روی این گزینه خوب است اما هنوز اکسیر شفابخش این صنعت وجود ندارد.»
جیمز ساکلینگ محقق مرکز استراتژی محیط زیست از دانشگاه سوری انگلیس معتقد است، حتی درصورتیکه این گوشی ها بتوانند با آی فون و اندروید رقابت کنند، توانایی کاهش ضایعات الکترونیکی به تغییر عادات قدیمی دارندگان گوشی بستگی دارد. این گوشی ها می توانند کاربران را تشویق به فروش مجدد یا خرید دست دوم قطعاتشان کند اما اگر مصرف کنندگان تعداد زیادی قطعه بخرند ممکن است مشکل از این هم بدتر شود.
منبع: ساینتفیک امریکن
