کژزاد ارگانیسم مجردی است که از سلولهای دو یا چند «نفر» تولید شده باشد- یعنی دارای دو جفت دی ان ای با کد برای دو ارگانیسم جدا می باشد.
برخی افراد، از جمله جنینهایی که دوقلوی مردۀ خود را جذب می کنند، دارای دو جفت دی ان ای می باشند
اخیرا این خبر که محققان قصد خلق کژزاد انسانی-حیوانی دارند جنجال به پا کرد و آزمایشهای فرنکشتانی را در اذهان تداعی کرد. اما کژزادها همیشه ساخته دست بشر نیستند و چندین نمونه کژزاد انسانی هم اکنون وجود دارد.
یک راه بوجود آمدن کژزاد به طور طبیعی در انسان آن است که جنین دوقلوی خود را جذب کند. این امر در دوقلوهای ناهمسان روی می دهد در صورتیکه یک جنین در اوایل بارداری بمیرد، برخی از سلولها توسط جنین دیگر جذب می شود. جنین باقیمانده دو جفت سلول خواهد داشت، یک جفت اصلی که از ابتدا داشته و یک جفت از دوقلویش.
این افراد معمولا نمی دانند کژزاد هستند. به طور مثال در سال ۲۰۰۲ کارن کیگان که به پیوند کلیه نیاز داشت مورد آزمایش زنتیک قرار گرفت تا معلوم شد آیا اعضای خانواده اش امکان اهدا کلیه به او را دارند یا نه. اما آزمایشها نشان دادند کیگان از نظر ژنتیکی نمی تواند مادر پسرهایش باشد. زمانیکه دکترها دریافتند کیگان یک کژزاد است معما حل شد- دی ان ای سلولهای خونی او با دی ان ای بافتهای بدنش فرق داشت.
افرادی که پیوند مغز استخوان انجام داده اند نیز می توانند کژزاد باشند. حین این پیوند که برای درمان سرطان خون انجام می شود مغز استخوان فرد از بین می رود و مغز استخوان جدید جایگزین آن می شود. به این معنا که فرد تا پایان عمرش دارای سلولهای خونی خواهد بود که از نظر ژنتیکی با سلولهای خونی اهداکننده یکسان و با سلولهای خونی خودش متفاوت هستند.
در برخی موارد تمام سلولهای خونی فردی که گیرنده پیوند مغز استخوان است با دی ان ای اهداکننده مطابقت می کند. اما در برخی موارد طبق مقاله ای در مجله پیوند مغز استخوان سال ۲۰۰۴ گیرنده دارای ترکیبی از سلولهای خونی اهداکننده و سلولهای خونی خود خواهد بود. در انتقال خون نیز فرد به طور موقت دارای سلولهای خونی اهداکننده می شود اما در پیوند مغز استخوان سلولهای جدید خونی همیشگی هستند.
به طور متداول برخی دارای میکروکژزاد می شوند یعنی بخش کوچکی از سلولهایشان متعلق به فرد دیگریست. این امر می تواند در بارداری اتفاق بیفتد که چند سلول از جنین به خون مادر انقال می یابند و به اعضای مختلف وارد می شوند.
تحقیقی در سال ۲۰۱۵ نشان داد این امر تقریبا در تمام زنان بادار حداقل به صورت موقت اتفاق می افتد. محققان نمونه بافت کلیه، جگر، طحال، ریه و مغز ۲۶ زن که حین زایمان یا یک ماه پس از وضع حمل مرده بوند را آزمایش کردند. نتیجه نشان داد زنان در تمام این بافتها دارای سلول جنینی بودند. از آنجا که این سلولها دارای کروموزوم Y بود (که تنها در جنس مذکر یافت می شود) و این زنان صاحب پسر بودند محققان دریافتند این سلولها متعلق به جنین هستند و نه مادر.
در برخی موارد سلولهای جنینی سالها در بدن مادر باقی می مانند. در تحقیقی در سال ۲۰۱۲ محققان مغز ۵۹ زن ۳۲ تا ۱۰۱ ساله را پس از مرگ بررسی کردند. ۶۳ درصد این زنان دارای مقدار جزئی دی ان ای سلولهای جنینی در مغزشان بودند. پیرترین زنی که دارای سلول جنینی در مغزش بود ۹۴ سال داشت که نشان می دهد این سلولها می توانند گاهی تمام عمر در بدن باقی بمانند.
منبع: ساینتفیک امریکن
